Halıcılık merkezleri
Bugün Nevşehir ilimiz başta olmak üzere Aksaray, Kayseri ve Niğde illerimiz doğal bir halı dokuma atölyesi gibidirler. Bu illerimizin hepsinde köklü bir halıcılık geleneği bulunur.
Yün halılarının yanı sıra düz dokuma yaygılarındaki zenginliği dikkati çeken Nevşehir ve Ürgüp çevresinde, 19. yy'da İngilizlerin halı dokuma tezgahları kurdukları bilinmektedir. Ürgüp 20. yy'da da bölge halılarının toplandığı bir merkez olarak öne çıkmıştır.
Selçuklular döneminden beri halı merkezi olan Aksaray ilimiz ise bugün Taşpınar halıları ile kimliğini bulmuş durumdadır. Halkın kendi yetiştirdiği koyunların yününden başka malzeme kullanılmayan bu halıların, taban halısı, kelle halısı, çift halı, seccade halısı, çeyrek halısı, namazlık halısı, yastık halısı ve minder halısı gibi çeşitleri bulunmaktadır.
Selçuklular'dan bu yana halı dokunan bir merkez olan Kayseri'de daha çok Bünyan ve Yahyalı öne çıkmaktadır. Pınarbaşı, Sarız, Tomarza, Yeşilhisar ve Gömülgen gibi merkezlerinde ise kilim dokumaları yaygındır.

Niğde çevresi de halı ve kilimleriyle ünlü bir merkezimizdir. Aynı Ürgüp'te olduğu gibi İngilizler burada da 19. yy'da şirket kurarak halı dokutturmuşlardır. Niğde'nin Bor ilçesi ön planda görünmektedir. Bor'a bağlı Ortaköy'de halı, Akçakent ve Çukurköy'de ise kilim dokumaları ünlüdür. Bor civarında Bedik yörüklerinin yaşadığı köylerde dokunan Bedik kilimleri kendine özgü özellikleriyle dikkati çekmektedir. Kapadokya halılarının eski ve orijinal örneklerini bölgede halı satışı yapan seçkin mağazalarda görebilmek mümkündür.

Çömlekçilik
Anadolu'daki tarihi Neolitik Döneme (M.Ö. 8000-5500) kadar uzanan ve en eski buluntuları Kapadokya'ya çok yakın olan Çatalhöyük'ten (Konya) çıkmış olan çömleklerin bölgedeki geçmişi Hititlere kadar gider. Uygarlıklar arasında adeta bir köprü işlevi gören ve genellikle babadan oğla geçerek devam eden çömlekçiliğin Kapadokya'daki merkezi Avanos'tur.
Avanos çömleklerini Türkiye'deki ve dünyadaki benzerlerinden ayıran özelliklerin başında kullanılan toprak gelir. Çevre dağlardan ve Kızılırmak'ın eski yataklarından alınan tüflü, killi topraklar uzun süreli işlemler sonucunda sihirli bir çamura dönüşür. Ardından usta ellerde biçimlenmeye başlar. Avanos çömleklerinin farklılıklarından bir diğeri de tezgâhlarda elle, kalıp kullanmaksızın yapılmaları ve yine elle süslenip bezenmelerinden dolayı tek olmalarıdır. Üretilen hiç bir çömleğin benzeri yoktur; sadece sahibine özeldir.

İlk zamanlarda, dayanıklı ve sağlam yemek kapları, peynir, pekmez çömlekleri, su ve şarap testileri gibi kullanıma yönelik eşyalara dönüşen Avanos çamurunun macerası günümüzde daha farklı bir seyir izlemektedir. Bölgede turizmin gelişmesiyle birlikte, kullanım amaçlı geleneksel formlardan çok dekoratif eşyalar ve eserler üretilmeye başlanmıştır. Kareden yuvarlağa, hatta gözyaşına kadar çeşitli formlarda ve boyutlarda süs tabakları, vazolar, duvar panoları ve heykelciklerin yanı sıra Hitit ve Frig dönemi eserler kopya edilerek yapılan dekoratif eşyalar çoğunlukla kayadan oyma çömlekçi dükkanlarının raflarını süsler. Sipariş üzerine özel üretimler de yapılmaktadır.

Not: Bu yazı “Kapadokya YaÅŸam ve Gezi Rehberi-2010” kitabında yayınlanmıştır. Kitabın telif hakları ile korunmaktadır. Hiçbir ÅŸekilde kopyalanamaz. www.cappadociaexplorer.com